Η λέξη κηδεία προέρχεται από το ρήμα κήδομαι που θα πεί φροντίζω. Επομένως, κηδεία είναι η φροντίδα για τον άνθρωπο που έφυγε απ' αυτή τη ζωή. Μπορεί αξιολογικά η ψυχή, συγκρινόμενη με τη σάρκα, να είναι ανωτέρα. Μπορεί η ψυχή να είναι αθάνατη και αιώνια και να μη θίγεται καθόλου από την έλευση του θανάτου, όμως, το σώμα διατηρεί την ιερότητα του και είναι επιταγή όλων των θρησκειών, το σώμα να περιβάλλεται με τις νεκρικές τιμές, όπως άλλωστε συνέβη και με το νεκρό σώμα του Κυρίου μας, οπού μετά την αποκαθήλωση, το ενετύλιξαν εις σινδόνα καθαρά, αφού προηγουμένως το άλειψαν με πολύτιμα μύρα και το έθαψαν σ' ένα μνημείο. Για εμάς τους Χριστιανούς ισχύουν παρεμφερείς δεσμεύσεις, δηλαδή εντολές για να περιποιούμεθα τα σώματα των νεκρών και να μην τα εγκαταλείπουμε, ούτε χωρίς τις τελευταίες φροντίδες, ούτε, πολύ περισσότερο, χωρίς ενταφιασμό.

Ή πρώτη ενέργεια την οποία κάνουμε όταν αποδημήσει η ψυχή από το σώμα, είναι ο ευτρεπισμός του νεκρού σώματος, η πλύση του σώματος του νεκρού, ενέργεια που έχει συμβολικό χαρακτήρα. Ας ακούσουμε τον Άγιο Συμεών τον Θεσσαλονίκης ο όποιος μας δίδει και την εξήγηση της πράξεως αυτής. Με το νερό, λέγει, και με σφουγγάρι πλένουν σταυροειδώς κατά το μέτωπο, τα μάτια, το στόμα και το στήθος. Ακόμη δε και τα γόνατα και τα χέρια και με λάδι τον νεκρό αλείφουν. Επειδή το λάδι είναι χαρακτηριστικό των αθλητών, τούτο δείχνει πως ο κοιμηθείς, όντaς αθλητής, θέλει να αξιωθεί της ιλαρότητας του Θείου φωτός. Αυτός ο λόγος του Αγίου Συμεών, μας παραπέμπει στην παλαιά συνήθεια που είχαν οι αθλητές όταν επρόκειτο να αγωνιστούν μέσα στον στίβο, είτε να παλαίψουν, είτε να τρέξουν, έπλεναν προηγουμένως το σώμα τους με νερό και στη συνέχεια αλείφονταν με λάδι. Το ίδιο, λέγει ο Ιερός Πατήρ, κάνουμε και στα νεκρά σώματα, διότι έτσι ομολογούμε ότι αυτός ο νεκρός υπήρξε αθλητής του πνεύματος, ο όποιος έζησε στην ζωή του αγωνιζόμενος ευσεβώς και δικαίως. Τώρα ελπίζουμε, εφ’ όσον υπήρξε ευσεβής και καλός αγωνιστής, ότι θα αξιωθεί της μερίδος των σωζόμενων, δηλαδή του βραβείου της άνω κλήσεως από μέρους του αγωνοθέτου Ιησού Χριστού.

Ή δευτέρα φροντίδα είναι, ότι ο νεκρός ενδύεται με καινούργια ρούχα, αποβάλλει, δηλαδή, τα παλαιά ρούχα και ενδύεται καινή στολή και τούτο διότι η ημέρα του θανάτου είναι, κατά κάποιο τρόπο, μία νέα γενέθλια ήμερα. Γεννηθήκαμε μία φορά στη γη αυτή, πεθαίνοντας κλείνουμε ένα κύκλο ζωής, όμως, τώρα ανοίγει ένα άλλο βιβλίο, είναι το βιβλίο της αιωνίου ζωής. Ο θάνατος είναι τέρμα αλλά και αφετηρία. Τέρμα της επιγείου ζωής, αφετηρία της αιωνίου. Ακριβώς γι' αυτό, τα ενδύματα είναι καινούργια Αυτά όλα απηχούν την πίστη μας στην αιωνιότητα και ταυτόχρονα είναι ενδείξεις σεβασμού και ευλάβειας προς το νεκρό σώμα.

Ακολουθεί η κηδεία, η οποία και ονομάζεται εξόδιος ακολουθία, και αυτό διότι συνοδεύουμε στην πορεία του προς την έξοδο από την ζωή αυτή τον μεταστάντα Τώρα πορεύεται στην οδό της μακαριότητας. Με τις προσευχές της Εκκλησίας και τις ευχές των ιερέων συνοδεύουμε στον τάφο το νεκρό σώμα. Ας θυμόμαστε ότι φεύγουσα η ψυχή, δε συνοδεύεται ούτε από τη δόξα, ούτε από τον πλούτο, ούτε από τις ανθρώπινες τιμές, αλλά μόνον από τις καλές μας πράξεις. Αυτές και μόνον αποτελούν την μόνη συνοδεία μας. Να θυμόμαστε τους λόγους του Κυρίου μας ο όποιος είπε ότι θα ακούσουν οι νεκροί την σάλπιγγα του Αγγέλου και τότε πρέπει όλοι να αναστηθούν, αλλά θα είναι για τους μεν καλούς ανάσταση ζωής, δια δε τους τα φαύλα πράξαντες ανάσταση κρίσεως. Τότε θα γυρίζαμε στην ζωή μας με νέα συνείδηση και μετάνοια. Στη συνέχεια τοποθετείται, κατά τη διάρκεια της κηδείας, ο νεκρός στο κέντρο της Εκκλησίας και περιβάλλεται από την κοινότητα της Εκκλησίας στραμμένος προς την ανατολή. Μέσα στην εκκλησία και μέσα στον τάφο θάπτονται οι Χριστιανοί κοιτάζοντας προς την Ανατολή και τούτο διότι από την Ανατολή μέλλει να ηχήσει η σάλπιγγα του Αγγέλου την ήμερα της γενικής Αναστάσεως των νεκρών. Στη συνέχεια το νεκρό σώμα οδηγείται προς ταφή. Η ταφή είναι η παράδοση του σώματος στη γη. Και παραδιδόμενο το σώμα στη γη παραδίδεται στη διάλυση. Θεωρείται ευλογία Θεού να διαλυθεί το σώμα μέσα στη γη. Πολλά σώματα νεκρών δεν διαλύονται, όπως αυτό αποδεικνύεται πολλές φορές κατά τις εκταφές. Εδώ πρέπει να πούμε ότι δεν θα έπρεπε να γίνονται εκταφές. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοση οι νεκροί θάπτονται κι εκεί παραμένουν μέχρι της συντέλειας των αιώνων. Όμως, επειδή οι χώροι στα κοιμητήρια είναι περιορισμένοι, έχει επικρατήσει, στα τρία χρόνια από την ταφή να γίνεται εκταφή, προκειμένου να θάπτονται και άλλοι άνθρωποι στον ίδιο χώρο. Επομένως, οι εκταφές γίνονται εξ ανάγκης.

Πρόσφατα προβάλλεται και στην πατρίδα μας η καύση των νεκρών, ως μία λύση του αδιαχώρητου που παρουσιάζεται στα κοιμητήρια. Πολλές φορές έχει ανακύψει το ερώτημα εάν, εξ απόψεως Χριστιανικής, μπορούμε να δεχθούμε την καύση των νεκρών, αντί της ταφής. Οφείλουμε, λοιπόν, στο ερώτημα αυτό μία απάντηση. Κατ' αρχήν θα πρέπει να πούμε ότι η ταφή των νεκρών είναι σύμφωνη με την μακραίωνη Χριστιανική μας παράδοση.
Όχι μόνο διότι και ο Κύριος μας ετάφη, όπως είναι γνωστό, αλλά διότι, όπως ήδη είπαμε και στην δική μας ιστορία του Ελληνικού έθνους είναι γνωστό ότι εθάπτοντο οι νεκροί. η παράδοση των Ορθοδόξων είναι να θάπτονται στη γη. Άλλωστε και οι ευχές της Εκκλησίας μας, οι όποιες συνοδεύουν την ταφή, αναφέρονται ακριβώς σ' αυτή την επαφή, η οποία γίνεται, ανάμεσα στο σώμα και στη γη. Είσαι γη (δηλ. χώμα) και προς την γη πορεύεσαι λέγει ο Ιερέας όταν ενταφιάζει ένα νεκρό.Αυτή η μακραίωνη Χριστιανική παράδοση η οποία αναγνωρίζει την ταφή ως μέσον διαλύσεως του ανθρωπίνου σώματος, παραλλήλως διασώζει και την πίστη στην ανάσταση των νεκρών και αυτό έχει μεγάλη και συμβολική σημασία δεδομένου ότι οι περισσότεροι από εκείνους που είναι υπέρμαχοι της καύσεως των νεκρών, είναι άνθρωποι πού, κατά κανόνα, δεν πιστεύουν στην Ανάσταση των σωμάτων. Επομένως, η καύση, αντί της ταφής, προσλαμβάνει και ένα είδος ομολογίας απιστίας απέναντι στη δογματική αλήθεια της Εκκλησίας, η οποία διδάσκει ότι τα νεκρά σώματα παραδίδονται στη φθορά μετά τον θάνατο, αλλά μέλλουν να αναστηθούν την ήμερα της γενικής αναστάσεως τών νεκρών, κατά την οποία ημέρα θα ενωθούν τα σώματα και οι ψυχές.Ωστόσο επιπλέον, η ταφή και όχι η καύση των νεκρών διασώζει τα λείψανα των Αγίων, τα όποια έχουμε και τιμούμε στην Αγία Ορθόδοξη εκκλησία μας. Εάν, λοιπόν, αντί της ταφής ίσχυε η καύση, δεν θα είχαμε την παρηγοριά να διαθέτουμε τα Ιερά των Αγίων μας λείψανα, να τα προσκυνούμε με πίστη και βεβαιότητα ότι με την προσκύνηση αυτή αντλούμε ψυχικά οφέλη και σωματικές ιάσεις από τις διάφορες ασθένειες. Ακόμη, η ταφή και όχι η καύση, διασώζει τα μνήματα και τους τάφους προσφιλών μας προσώπων και υπάρχει ένας Ισχυρότατος συναισθηματικός δεσμός μας με τον τάφο ενός αγαπημένου μας προσώπου. Γι' αυτό άλλωστε και επισκεπτόμαστε το κοιμητήριο και αισθανόμαστε μία παρηγοριά να περιποιηθούμε τον τάφο των γνωστών και οικείων, διότι έχουμε τη συνείδηση ότι ο άνθρωπος μας αναπαύεται, ενώ εμείς ζούμε την ελπίδα της κοινής Αναστάσεως.Το σώμα του ανθρώπου, που κατά την Αποστολική διδασκαλία είναι Ναός του εν ημίν Αγίου Πνεύματος, διασώζει την ιερότητα του, έστω και νεκρό, παρά το ότι δεν έχει είδος και κάλλος, εφ’ όσον η ψυχή η οποία το εμψύχωνε έχει αναχωρήσει απ' αυτό. έχει την ίδια ιερότητα που είχε και προηγουμένως και γι' αυτό είναι άξιο τιμής και σεβασμού.

Όσο το σώμα ζει, η ψυχή το ζωογονεί Τώρα με τον θάνατο, η ψυχή ανεξαρτητοποιείται από το σώμα και αποχωρίζεται από αυτό. Κατά τον Μ. Αθανάσιο, η ψυχή έχει δύο Ιδιότητες οι όποιες της επιτρέπουν να ζει και χωριστά από το ανθρώπινο σώμα. Είναι — λέγει ο Ιερός Πατήρ— η ψυχή αυθυπόστατος και αυτοκίνητη. Δηλαδή και μετά τον χωρισμό της από το σώμα, η ψυχή εξακολουθεί να ζει κι εξακολουθεί να κινείται. Ακόμη λέγει ο Μ. Αθανάσιος, όταν ο άνθρωπος πεθαίνει δεν είναι η ψυχή που πεθαίνει, αλλά ακριβώς επειδή αναχωρεί η ψυχή, το σώμα πεθαίνει.

Επομένως, αν θα θέλαμε να δώσουμε έναν ορισμό του θανάτου θα λέγαμε πως θάνατος είναι η αναχώρηση της ψυχής από το σώμα άλλο πράγμα είναι το σώμα και άλλο πράγμα η ψυχή. Και τα δύο είναι δημιουργήματα του Θεού, αλλά το μεν σώμα είναι υλικό, ενώ η ψυχή είναι πνευματικό είναι η πνοή του Θεού εντός ημών. Του σώματος λοιπόν η αποστολή είναι να διακονήσει την ψυχή όσο θα είναι ενωμένο μ' αυτήν μετά δε τον θάνατο να παραδοθεί στη φθορά. Η ψυχή, όμως, δεν πεθαίνει. Ο Κύριος μας είπε κάποτε στους ακροατές Του. Μη φοβηθείτε από εκείνους οι όποιοι θα μπορούν να σκοτώσουν το σώμα σας, αλλά δεν έχουν την δύναμη να θανατώσουν την ψυχήν. Να, λοιπόν, κι ένας επιπλέον λόγος, βασικός, όμως και θεμελιώδης του Κυρίου μας, που ομιλεί για την αθανασία της ψυχής. η ψυχή είναι αθάνατη διότι είναι η πνοή του Θεού, είναι, θα έλεγε κανείς, μέρος της θεϊκής ουσίας. Είναι σημαντικό, όμως, να τονίσουμε μία λεπτομέρεια. Μόλις η ψυχή εξέλθει από το σώμα του ανθρώπου από την στιγμή της εξόδου της, δηλαδή από την επέλευση του θανάτου, η ψυχή εξακολουθεί αδιακόπως να ζει με μία νέα φάση της ζωής της, χωρίς να μεσολαβήσει κάποιο διάστημα, είτε υπνώσεως, είτε ασυνειδήτου υπάρξεως. Τονίζουμε αυτή την λεπτομέρεια διότι έχουν διατυπωθεί αιρετικές διδασκαλίες, οι όποιες ομιλούν, είτε δια το ότι η ψυχή περιπίπτει σε μία κατάσταση ναρκώσεως μετά τον θάνατο, είτε σε μία κατάσταση ασυνειδήτου, είτε ακόμη ότι η ψυχή μεταβαίνει εντός άλλων σωμάτων. Και εδώ πρόκειται για την θεωρία της μετεμψυχώσεως. Το ότι η ψυχή εξακολουθεί να ζει και μάλιστα, βίο συνειδητό, ο όποιος έχει σχέση με την πρότερα ζωή της, συνάγεται από πλείστες μαρτυρίες, κυρίως.

Ο Άγιος Θεός να αναπαύει τας ψυχάς των κεκοιμημένων μας.